دلایل رشد جهانی القاعده و گروههای محلی وابسته به آن سیاست‌های فاسد، دیکتاتوری، تبعیض آمیز و غیرانسانی دولت‌های محلی در کنار سیاست‌های دولت‌های خارجی و رفتارشان با منطقه عربی آسیایی است.
این روزها بار دیگر بحث القاعده و جنایت‌هایش داغ شده و محور بحث‌ها درباره القاعده به اشتباه، دو روایت است: آیا القاعده قدرتمندتر شده و تهدید جدید و جدی در جهان است؟ آیا جنگ جهانی به رهبری امریکا با ترور، به اهدافش رسیده یا نه؟ این‌ها پرسش‌های بی‌فایده‌ای است زیرا اولا فرض این پرسش‌ها بر این است که القاعده یک سازمان است یا یک کشور یا یک شرکت با نقاط ضعف و قدرتش در تعامل با جهان. این یک فرض اشتباه است.
دوم اینکه، کسانی که این بحث را مطرح می‌کنند به موضوع دست دوم تهدید القاعده برای امریکا و غرب تمرکز می‌کنند. این درحالیست که اکنون مهمترین موضوع پیرامون القاعده، فعالیت و نقش آن در جوامع خاورمیانه و جنوب آسیاست. امریکا در روزهای گذشته 19 سفارتخانه و دفتر نمایندگی دیپلوماتیک خود را در منطقه تعطیل کرد و به شهروندان خود هم توصیه کرد برای مدتی به این منطقه سفر نکنند. همزمان حملات هواپیماهای بدون سرنشین به یمن را تشدید کرد.
با توجه به این اقدامات جمع‌بندی ما از واکنش امریکا به تهدیدهای القاعده چه می‌تواند باشد؟ آیا راه بهتری برای تحلیل و واکنش به تهدیدهای القاعده وجود دارد؟ در موضوع اول، باید بگویم که واکنش مقامات امریکا به القاعده همان واکنش هیجانی و بیش از حد است برای برخورد سطحی با القاعده با استفاده از قوای نظامی فراقانونی برای کشتن آنها و تعطیل کردن فعالیت‌هایشان.
این تکرار همان اشتباهی است که دیگران در جنگ‌های قبلی علیه جرم و جنایت و مواد مخدر کرده‌بودند. این رویکرد با شکست روبه‌رو میشود زیرا انگیزه‌های عوامل القاعده را نادیده می‌گیرد و فقط به برخورد سطحی با آنها اکتفا می‌کند. امریکا و دیگر دولت‌ها باید با القاعده مقابله کنند اما روند‌های کنونی نشان می‌دهد که رویکرد قبلی به نتیجه نمی‌رسد. هزاران میلیارد دالر در جنگ‌های بعد از 11 سپتامبر هزینه شده و این جنگ‌ها صدها هزار کشته و مجروح و میلیون‌ها بی‌خانمان به جا گذاشته‌است.
نتیجه سیاست‌های ضد ترور امریکا در سالهای گذشته فقط همین بوده‌است. بعد از این همه سال، حالا در آگست سال 2013 القاعده هنوز به ارعاب دولت‌ها و کشتار مردم با قوت ادامه می‌دهد. در عراق، سوریه، سومالی، یمن، مالی، نیجر، لیبی، پاکستان، افغانستان و دیگر کشورهای ناآرام دیگر دنیا، شاهد حضور و فعالیت القاعده هستیم. چه کسی مسئول بلاهایی است که القاعده در این کشورهای ناآرام می‌آفریند؟ چه کسی این کشورها را چنین ناآرام و ناامن کرده‌است؟ برای پاسخ به این سوال باید ببینیم چطور و چرا پیام القاعده و متحدانش و تاکتیک‌هایش در نقاط مختلف جهان چنین پخش و پراکنده شده‌است.
برای تحلیل این موضوع هم باید عوامل و بازیگران این عرصه را تحلیل کنیم. عوامل و بازیگران اصلی یکی خود گروه القاعده است و متحدان و گروههای وابسته‌اش در سراسر دنیا. هزاران نفری که به این گروهها پیوستند حالا به هر دلیلی(درست مثل یهودیان و مسیحیانی که در جوامع غربی دست به جرم و جنایت می‌زنند)؛ عملکرد دولت‌های مستبد عربی و اسیایی و افریقایی که زمینه رشد این گروهها را فراهم کرده؛ و دولت‌های خارجی مانند امریکا، اسرائیل، انگلیس و روسیه و شوروی سابق که سیاست‌هایشان فرصتی برای جذب نیرو به القاعده فراهم کرد. اتفاق حیرت‌آوری که اکنون روی داده، طرح‌های القاعده برای حمله به اهداف خارجی در روزهای اخیر نیست چون این که خبر تازه‌ای نیست.
اتفاق مهم، رشد و توسعه القاعده و گروههای محلی وابسته به آن در دهه گذشته و در سراسر منطقه عربی آسیایی است. این رشد جهانی دلایل خودش را دارد. یعنی سیاست‌های فاسد، دیکتاتوری، تبعیض‌امیز و غیرانسانی دولت‌های محلی در کنار سیاست‌های دولت‌های خارجی و رفتارشان با این منطقه.
عوامل انگیزشی که باعث رشد گروههای محلی القاعده شده از بعد از حمله شوروی به افغانستان و لشگرکشی امریکا به عربستان، حمله اسرائیل به اعراب و اقدامات حکومت‌های مستبد عربی، دچار تحولات عمده‌ای شده‌اند. دلیل پیوستن جوانان به این گروه هر سال تغییر می‌کند. آنچه اکنون باعث جذب نیرو به القاعده شده، موج هیجانی ضد شیعی است که به راه افتاده‌است.
بستن سفارتخانه‌ها و حمایت از حکومت‌های مستبد عربی، لشگرکشی و حمله به کشورهای خارجی و استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین برای حمله به خاک کشورهای دیگر، راه حل این مشکل نیست بلکه خودش از عواملی است که باعث شده جهان اکنون با معضل القاعده دست به گریبان باشد. اعراب، امریکایی‌ها، آسیایی‌ها، اسرائیلی‌ها، اروپایی‌ها و دیگرانی که به دنبال راهی برای شکست القاعده هستند باید به این موضوع نگاه دیگری کنند. باید به این پرسش جواب بدهند که چطور سیاست دولت‌ها در واشنگتن، تل‌آویو، لندن، قاهره، ریاض، دمشق و دیگر نقاط دنیا به جان گرفتن القاعده منجر شد. القاعده واقعا معضل بزرگی است اما آنها که به جان گرفتن القاعده کمک کردند، معضل بزرگتری هستند.
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/493
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
